STORIES

Apollo 11: Ενα μικρό χρονικό ενός μεγάλου βήματος – Ηταν 16 Ιουλίου του 1969

DROP 2

Newsroom 16/07/2019Τελευταία ενημέρωση: 06/01/2023

Ανάγνωση 7 λεπτών

16 Ιουλίου 1969. Χιλιάδες άνθρωποι συρρέουν στους δρόμους και τις παραλίες κοντά στο Μέριτ Άιλαντ της Καλιφόρνια. Ο κόσμος έχει κατακλύσει τη γύρω περιοχή με πολιτικά ρούχα και με μαγιώ, σε αμάξια, σκηνές και τροχόσπιτα. Επικρατεί μια διάχυτη ατμόσφαιρα εύθυμου πανικού. Tα μάτια όλων είναι στραμμένα προς το διαστημικό κέντρο Κένεντι της NASA, από όπου, σε λίγη ώρα, θα εκτοξευθεί ένας πύραυλος τύπου Saturn V. Ο πύραυλος αυτός πρόκειται να στείλει στο διάστημα την τριμελή αποστολή του Apollo 11, μια αποστολή «σταθμό» για την ανθρωπότητα που θα αναδείξει την Αμερική σε οριστικό νικητή του αγώνα για την κατάκτηση της Σελήνης.

Η εκτόξευση πραγματοποιείται επιτυχώς στις 9:32 προ μεσημβρίας. Μόλις τέσσερις μέρες αργότερα, στις 20 Ιουλίου 1969, ο τριανταεννιάχρονος αστροναύτης Νιλ Άρμστρογκ γίνεται ο πρώτος άνθρωπος στην ιστορία που πατάει το πόδι του σε ουράνιο σώμα πέραν της Γης. Τα εμβληματικά λόγια που προφέρει καθώς αφήνει το τελευταίο σκαλί της ακάτου, αναμεταδίδονται ζωντανά σε όλη την υφήλιο:

Είναι ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα μεγάλο άλμα για την ανθρωπότητα.

Οι αποστολές Apollo και ο αγώνας για την πρωτιά στο Φεγγάρι

Η σαρωτική επιτυχία του Apollo 11 δεν προέκυψε εν μία νυκτί. Ήταν το αποτέλεσμα της εργασίας μισού εκατομμυρίου ανθρώπων και το αποκορύφωμα μιας πολυετούς κόντρας μεταξύ Η.Π.Α και Σοβιετικής Ένωσης. Λίγο μετά τα μισά του 20^ουαιώνα, το ψυχροπολεμικό κλίμα επεκτάθηκε στον τομέα της διαστημικής εξερεύνησης, η οποία εξελίχθηκε σε αρένα ξέφρενου ανταγωνισμού μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων.

Το 1957 οι Ρώσοι εκτοξεύουν τον πρώτο τεχνητό δορυφόρο, το Σπούτνικ. Η επίδειξη ισχύος και τεχνογνωσίας πιέζει τους Αμερικάνους να ακολουθήσουν ένα χρόνο μετά, με τον Εξπλόρερ. Το 1959, όμως, η Σοβιετική Ένωση αναδεικνύεται εκ νέου πρωτοπόρος, στέλνοντας τα μη επανδρωμένα σκάφη Λούνα 2 και 3 στη Σελήνη. Η χαριστική βολή για το διεθνές γόητρο των ΗΠΑ έρχεται από τον Γιούρι Γκαγκάριν το 1961, όταν γίνεται ο πρώτος κοσμονάυτης σε τροχιά γύρω από τη Γη.

Το 1962, ο τότε πρόεδρος των Η.Π.Α Τζον Φ. Κένεντι δηλώνει σε δημόσια ομιλία του πως η NASA θα στείλει επανδρωμένο σκάφος στη Σελήνη πριν το πέρας της δεκαετίας. Mόλις λίγους μήνες αργότερα, τα θεμέλια του προγράμματος Apollo έχουν ήδη τεθεί.

Μετά από τρία ανώνυμα, μη επανδρωμένα προγράμματα, γίνεται η πρώτη απόπειρα με το Apollo 1, του οποίου όμως το πλήρωμα σκοτώνεται κατά τη διάρκεια εξομοίωσης εκτόξευσης. Το δυστύχημα φέρνει στο φως πολλά τεχνικά προβλήματα, οπότε η επόμενη επανδρωμένη πτήση, το Apollo 7, γίνεται δοκιμαστικά, για έλεγχο των συστημάτων. Με το Apollo 8 σημειώνεται η πρώτη μεγάλη επιτυχία, καθώς πραγματοποιείται τροχιά γύρω από τη Σελήνη. Το Apollo 10 αποτελεί μια γενική πρόβα για την τελική κατάκτηση. Η υπόσχεση γίνεται πραγματικότητα με το Apollo 11. Η Σοβιετική Ένωση δεν μπορεί να αναπαράξει το κατόρθωμα της NASA: ο Αγώνας του Διαστήματος λαμβάνει οριστικά τέλος.

Ένα γιγάντιο άλμα

Το Apollo 11 είναι η πέμπτη επανδρωμένη αποστολή του προγράμματος. Το τριμελές πλήρωμα αποτελείται από τον διοικητή Νιλ Άρμστρογκ, τον πιλότο του οχήματος διακυβέρνησης Μάϊκλ Κόλινς, και τον πιλότο της σεληνακάτου Έντουιν «Μπαζ» Όλντριν. Και οι τρεις άντρες είναι έμπειροι αστροναύτες, έχοντας ξαναβρεθεί άλλη μια φορά στο διάστημα.

Συναρμοσμένα στο σκάφος βρίσκονται το όχημα διακυβέρνησης Columbia και η σεληνάκατος Eagle. H επιλογή των ονομάτων δεν είναι καθόλου τυχαία. To πλήρωμα του Apollo 10 έχει δεχτεί σφοδρές κριτικές για τα«ασόβαρα» ονόματα Charlie Brown και Snoopy, οπότε υπάρχει πίεση αυτή τη φορά να χρησιμοποιηθεί κάτι πιο «ηρωικό». Το επίσημο έμβλημα του Apollo 11 φτιάχνεται από τον ίδιο τον Κόλινς. Απεικονίζει έναν αετόπου φέρει κλαδί ελιάς, σχέδιο που θεωρείται ότι αρμόζει στο φιλειρηνικό μήνυμα της αποστολής.

Το Apollo 11 περνάει πίσω από το φεγγάρι στις 19 Ιουλίου του 1969. Μετά από ορισμένες περιστροφές, τοEagle αποσυνδέεται, κατεβάζοντας τους Άρμστρογκ και Όλντριν προς την σεληνιακή επιφάνεια. Ο Μάϊκλ Κόλινς παραμένει σε τροχιά, εντός του Columbia.

Ως περιοχή προσελήνωσης έχει επιλεχθεί το σημείο Sea of Tranquility, του οποίου η επιφάνεια έχει κριθεί κατάλληλη από φωτογραφίες των ερευνητικών σκαφών Ranger και Surveyor. Ωστόσο, η διαδικασία αποδεικνύεται προβληματική. Λόγω μικροαστοχίας στον προγραμματισμό, το Eagle μεταφέρεται αρκετά μίλια δυτικότερα από την αρχική πρόβλεψη, προς μια επικίνδυνη βραχώδη επιφάνεια. Ο Άρμστρογκ αναγκάζεται να πάρει χειροκίνητα τον έλεγχο, οδηγώντας την άκατο αλλού. Η προσελήνωση γίνεται εν τέλει στις 20 Ιουλίου, ενώ απέμεναν μόλις 30 δευτερόλεπτα διαθέσιμου καυσίμου. Οι πρώτες λέξεις του Άρμστρογκ προς τον πύργο ελέγχου είναι: «Xιούστον, βάση Tranquility εδώ. Το Eagle προσεληνώθηκε».

Περπατώντας στη Σελήνη

Είναι 2:56 (Συντονισμένη Παγκόσμια Ώρα- UTC), στις 21 Ιουλίου (20 Ioυλίου σε ώρα Η.Π.Α), όταν o Άρμστρογκ ανοίγει τη μικρή μπουκαπόρτα και βγαίνει από την άκατο. Θέτει σε λειτουργία την τηλεοπτική κάμερα που βρίσκεται προσαρμοσμένη στα πλαϊνά του Eagle και κατεβαίνει με προσοχή τα εννιά σκαλιά που τον χωρίζουν από το έδαφος. Τις εικόνες, που αναμεταδίδονται από τους σταθμούς Goldstone των ΗΠΑ και Honeysuckle Creek της Αυστραλίας, παρακολουθούν περίπου εξακόσια εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως, συγκεντρωμένοι σε πλατείες ή συντονισμένοι στους δέκτες τους.

O Νιλ Άρμστρογκ περιγράφει την σκόνη της επιφάνειας της Σελήνης ως «λεπτόκοκκη… σχεδόν όμοια με πούδρα». Κατεβαίνοντας και το τελευταίο σκαλί και ενώ η μπότα του βυθίζεται στο εξωγήινο χώμα, λέει τη διάσημη πλέον φράση: «(Αυτό είναι) ένα μικρό βήμα για (έναν) άνθρωπο: ένα γιγαντιαίο άλμα για την ανθρωπότητα». Αυτό που ακούει, βέβαια, το ευρύ κοινό και θα μείνει λανθασμένα στην ιστορία είναι «ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα γιγαντιαίο άλμα για την ανθρωπότητα», που προφανώς μοιάζει με ταυτολογία. Ο ίδιος αργότερα θα δηλώσει σίγουρος πως είχε προφέρει το αόριστο άρθρο «έναν». Η επιπλέον λέξη φαίνεται να έχει χαθεί στον στατικό θόρυβο.

Ο Μπαζ Όλντριν ακολουθεί τον Άρμστρογκ στο έδαφος περίπου δεκαοχτώ λεπτά αργότερα. Επειδή ο δεύτερος έχει αναλάβει τη φωτογράφιση του σεληνιακού τοπίου, οι περισσότερες διαθέσιμες φωτογραφίες εικονίζουν τον Όλντριν. Οι δύο αστροναύτες στήνουν την κάμερά τους, τοποθετούν την αμερικανική σημαία και λαμβάνουν συγχαρητήριο τηλεφώνημα από τον πρόεδρο Νίξον. Για τις επόμενες δυόμισι ώρες, ο Όλντριν και ο Άρμστρογκ συλλέγουν πληροφορίες χάρη στα περιεχόμενα του πειραματικού πακέτου του Apollo 11 και μαζεύουν φωτογραφικό υλικό. Εν τέλει, επιστρέφουν στην άκατο, την οποία και φορτώνουν με 21,8 κιλά δείγματος σεληνιακού εδάφους.

Υποδοχή ηρώων και επαναλαμβανόμενες επιτυχίες

Στις 24 Ιουλίου 1969, το Apollo 11 επιστρέφει στη Γη και προσθαλασσώνεται στο Νότιο Ειρηνικό. Ο πλανήτης καλωσορίζει τους τρεις αστροναύτες ως ήρωες. Εκείνοι, όμως, πρέπει να μείνουν σε καραντίνα για τρεις βδομάδες, σε περίπτωση που έχουν μολυνθεί από κάποιο άγνωστο μικροοργανισμό. Στις 13 Αυγούστου, μετά το πέρας της καραντίνας, ξεκινούν πλέον οι επίσημοι εορτασμοί. Πραγματοποιούνται παρελάσεις στη Νέα Υόρκη, το Λος Άντζελες και το Σικάγο. Ο Άρμστρογκ, ο Όλντριν και ο Κόλινςπαρασημοφορούνται από τον πρόεδρο Νίξον,λαμβάνοντας το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας.

Tέσσερις μήνες μετά, το Apollo 12 εκτοξεύεται με προορισμό και πάλι το δορυφόρο μας. Οι νέοι πιλότοι, Richard Gordon και Αlan Bean, προσεληνώνονται με μεγάλη ακρίβεια, έχοντας «μάθει» από τα λάθη που σημειώθηκαν στο Apollo 11. Ακολουθούν άλλες πέντε αποστολές Apollo, εκ των οποίων μόνο μία αποτυχημένη. Το 1972, ο πιλότος Eugene Cernan γίνεται ο τελευταίος άνθρωπος που περπάτησε στο φεγγάρι.

Αφανείς, μα ήρωες

Η επιτυχία του Apollo 11 ήταν ένα συλλογικό κατόρθωμα, για την πραγμάτωση του οποίου δούλεψαν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι. Τα φώτα της δημοσιότητας έπεσαν, εύλογα, στους τρεις άνδρες που βρέθηκαν στο πεδίο της δράσης, εντούτοις, πίσω από αυτούς βρίσκονταν ένα άριστο επιτελείο μηχανικών, αστροναυτών, επιστημόνων – και το κυριότερο – προγραμματιστών.

Tο υπολογιστικό πρόγραμμα που έστειλε τον άνθρωπο στη Σελήνη ήταν αποτέλεσμα πολυετούς μελέτης και αποτέλεσε σταθμό στην μετέπειτα εξέλιξη της μηχανικής λογισμικού. Ο υπολογιστής αυτός καθεαυτός, που σήμερα είναι εκατοντάδες χιλιάδες φορές μικρότερης υπολογιστικής δύναμης από ένα κοινό iphone, τότε θεωρήθηκε ύψιστο τεχνολογικό επίτευγμα. Ο κώδικας ήταν έξυπνα σχεδιασμένος ώστε να εκτελεί λειτουργίες βάσει της προτεραιότητάς τους, αλλά και να «καταλαβαίνει» πότε κάτι πάει στραβά. Η ιδιοφυής αυτή προσέγγιση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αρχιμηχανικό λογισμικού του ΜΙΤ, Margaret Hamilton. H Hamilton, που συνέταξε το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματος πλοήγησης μαζί με την ομάδα της, έχει δηλώσει για την εμπειρία:

«Ήμουν σχεδόν περισσότερο χαρούμενη που (ο κώδικας) δούλεψε, παρά για το γεγονός ότι (οι Όλντριν και Άρμστρογκ) πάτησαν στο φεγγάρι!»

Υψίστης σημασίας ήταν για το πρόγραμμα και η συνεισφορά του τότε 24χρονου μηχανικού Η/Υ, Τζάκ Γκάρμαν.Ο Γκάρμαν ήταν αυτός που, τις κρίσιμες ώρες πριν την προσελήνωση, αντιμετώπισε επιτυχώς μια σειρά σφαλμάτων, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν οδηγήσει το πλήρωμα του Αpollo 11 στο χαμό.

Οι θεωρίες συνωμοσίας

To Apollo 11 αποτελεί, μέχρι και σήμερα, ένα από τα αγαπημένα θέματα συζήτησης του μέσου λάτρη μιας καλής θεωρίας συνωμοσίας. Δημοσκοπήσεις έχουν δείξει πως ένας στους πέντε Αμερικάνους πιστεύει πως η ανθρωπότητα δε βρέθηκε ποτέ στη σελήνη. Kάποιοι ισχυρίζονται πως οι αποστολές στο φεγγάρι σκηνοθετήθηκαν από τον Στάνλει Κιούμπρικ, ενόσω αυτός δούλευε για την δημιουργία της ταινίας «Οδύσσεια του Διαστήματος».

Τα επιχειρήματα των συνωμοσιολόγων είναι πολυάριθμα και έχουν συζητηθεί σε πληθώρα δοκιμίων, ντοκιμαντέρ, άρθρων και δημόσιων συζητήσεων. Κάποιες από τις παρατηρήσεις τους είναι οι ασυνέπειες στην κατεύθυνση των σκιών, οι κυματισμοί που εμφανίζονται στην αμερικανική σημαία, αλλά και η απουσία ορατών άστρων στις διαθέσιμες φωτογραφίες. Επιπρόσθετα, τα αυθεντικά ντοκουμέντα από την κάμερα αργής σάρωσης καταστράφηκαν, κάνοντας πολλούς να υποθέσουν πως μέσα τους βρίσκονταν κρυμμένες αποδείξεις της «πλεκτάνης».

Τι από όλα αυτά είναι αληθές; Η ίδια η ΝASA έχει εκθέσει αναλυτικά τις απαντήσεις στα ερωτήματα των πιο «σκεπτικών». Αυτά που στα μάτια του κοινού φαντάζουν ασυνέπειες, σύμφωνα με τη NASA, οφείλονται στο ότι οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν σε εξωγήινο περιβάλλον. Για παράδειγμα, οι σκιές εμφανίζονται παράξενες επειδή στην ανώμαλη σεληνιακή επιφάνεια το ηλιακό φως ανακλάται προς πάμπολλες κατευθύνσεις. Εξάλλου, μετέπειτα φωτογραφίες του LRO (Lunar Reconaissance Orbiter) έδειξαν τα αποτυπώματα από τις αποστολές Apollo ακόμα στις θέσεις τους.

Αντί Επιλόγου

Ο πλανήτης μας, όπως φαίνεται από την επιφάνεια της Σελήνης.

Ο πρώτος μας περίπατος στη Σελήνη έγινε γεγονός, σαν σήμερα, στις 20 Ιουλίου του 1969. Ήταν ένα επίτευγμα που ένωσε εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, μια ιστορική στιγμή που έχει αναλυθεί, συζητηθεί και δραματοποιηθεί όσο λίγες. Η επιτυχία του Apollo 11 παραμένει σύμβολο της ανθρώπινης επιμονής, αλλά και μια υπενθύμιση των αμέτρητων κόσμων που κείτονται πέρα από τον γαλάζιο ουρανό μας.

Μη επανδρωμένα σκάφη αλλά και υπερσύγχρονα τηλεσκόπια χτενίζουν σήμερα το ηλιακό μας σύστημα προς αναζήτηση του υπέρτατου ονείρου: μιας νέας γενιάς πιονιέρων που θα κατακτήσουν εδάφη σε άλλους κόσμους. Μιας γενιάς που, σαν σε κάποια νουβέλα επιστημονικής φαντασίας, φέρει στην ταυτότητά της – πέρα από χώρα – και πλανήτη γέννησης.