Ο νέος δικαστικός χάρτης – Τι προβλέπει το νομοσχέδιο για την Κρήτη

Με το νομοσχέδιο επιχειρείται η επιδραστικότερη όλων μεταρρυθμιστική τομή καθώς εξορθολογίζει στη βάση του το δικαστικό σύστημα της ελληνικής πολιτείας.

«Ατμομηχανή των μεταρρυθμίσεων στον χώρο της δικαιοσύνης», «ιστορική μεταρρύθμιση» χαρακτηρίστηκε από την ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης, τον αρμόδιο υπουργό Γιώργο Φλωρίδη και τον υφυπουργό Γιάννη Μπούγα ο νέος δικαστικός χάρτης που παρουσιάστηκε βήμα βήμα στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου.

Ο νέος δικαστικός χάρτης μάλιστα αναμένεται να υλοποιηθεί με το νέο δικαστικό έτος, με στόχο, όπως επισημάνθηκε την επίσπευση του χρόνου έκδοσης των πολιτικών και ποινικών αποφάσεων, από τα 4 χρόνια (1.482 ημέρες) που απαιτούνται σήμερα στα 2,5 χρόνια (900 ημέρες).

Ειδικότερα, ο κ. Φλωρίδης μαζί με τον υφυπουργό Δικαιοσύνης Ιωάννη Μπούγα, παρουσίασαν το νέο δικαστικό χάρτη.Ο σχεδιασμός είναι πολύπλευρος και συνδυαστικός: Θεσμικές αλλαγές στους Κώδικες του Ποινικού, Αστικού και Διοικητικού Δικαίου, ολοκλήρωση της Ψηφιακής Δικαιοσύνης, ενίσχυση και ανανέωση των κτιριακών και υλικοτεχνικών υποδομών και ενίσχυση του προσωπικού των δικαστικών υπαλλήλων για την καλύτερη λειτουργία των δικαστηρίων.

Στην Κρήτη

Σε ότι αφορά στην Κρήτη, το νομοσχέδιο του υπ. Δικαιοσύνης προβλέπει συνοπτικά την διατήρηση των Εφετείων Κρήτης και Ανατολικής Κρήτης και την διατήρηση των Πρωτοδικείων Χανίων, Ρεθύμνου, Ηρακλείου και Λασιθίου.

Παράλληλα, καταργούνται όλα τα Ειρηνοδικεία στο νησί, ενώ ορίζονται ως περιφερειακές έδρες Πρωτοδικείων για τα Χανιά ο Βάμος, για το Ηράκλειο οι Μοίρες και για το Λασίθι η Σητεία και η Ιεράπετρα συμφωνα με την ΕΡΤ.

Αναλυτικά και σε ότι αφορά στον νέο δικαστικό χάρτη στην Κρήτη, το νομοσχέδιο προβλέπει τα εξής:

Άρθρο 6 Αναδιάρθρωση πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων πρώτου βαθμού και καθορισμός της κατά τόπο αρμοδιότητάς τους

1. Οι έδρες και οι περιφέρειες των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων πρώτου βαθμού ορίζονται ως εξής:

ιη) Στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου (πρώην Νομός Ηρακλείου) διατηρούνται το Πρωτοδικείο Ηρακλείου, ως κεντρική έδρα και η Εισαγγελία Πρωτοδικών, με έδρα το Ηράκλειο. Στην περιφέρεια του Πρωτοδικείου Ηρακλείου εμπίπτουν οι Δήμοι της Περιφερειακής Ενότητας Ηρακλείου. Τα Ειρηνοδικεία Ηρακλείου, Πύργου, Καστελλίου-Πεδιάδος και Μοιρών καταργούνται. Οι οργανικές θέσεις των υπηρετούντων εκεί δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών και δικαστικών υπαλλήλων μεταφέρονται στο Πρωτοδικείο Ηρακλείου. Ως περιφερειακή έδρα του Πρωτοδικείου Ηρακλείου ορίζονται οι Μοίρες, στην κατά τόπο αρμοδιότητα των οποίων εμπίπτουν οι Δήμοι Φαιστού και Γόρτυνας.

Οι οργανικές θέσεις δικαστών και εισαγγελέων του Πρωτοδικείου Ηρακλείου ορίζονται ως ακολούθως: α) Πρόεδροι Πρωτοδικών: έξι (6), β) Πρωτοδίκες: σαράντα μία (41), γ) Δικαστικοί Πάρεδροι: δύο (2), δ) Εισαγγελείς Πρωτοδικών: τρεις (3), ε) Αντεισαγγελείς Πρωτοδικών: έξι (6), στ) Εισαγγελικός Πάρεδρος: μία (1). Οι οργανικές θέσεις των δικαστικών υπαλλήλων του Πρωτοδικείου Ηρακλείου ανέρχονται σε εκατόν δέκα επτά (117).

λδ) Στην Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου (πρώην Νομός Λασιθίου) διατηρούνται το Πρωτοδικείο Λασιθίου, ως κεντρική έδρα και η Εισαγγελία Πρωτοδικών, με έδρα τη Νεάπολη. Στην περιφέρεια του Πρωτοδικείου Λασιθίου εμπίπτουν οι Δήμοι της Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου. Τα Ειρηνοδικεία Λασιθίου, Σητείας και Ιεράπετρας καταργούνται. Οι οργανικές θέσεις των υπηρετούντων εκεί δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών και δικαστικών υπαλλήλων μεταφέρονται στο Πρωτοδικείο Λασιθίου. Ως περιφερειακές έδρες του Πρωτοδικείου Λασιθίου ορίζονται: α) η Σητεία, στην κατά τόπο αρμοδιότητα της οποίας εμπίπτει ο Δήμος Σητείας και β) η Ιεράπετρα, στην κατά τόπο αρμοδιότητα της οποίας εμπίπτει ο Δήμος Ιεράπετρας.

Οι οργανικές θέσεις δικαστών και εισαγγελέων του Πρωτοδικείου Λασιθίου ορίζονται ως ακολούθως: α) Πρόεδροι Πρωτοδικών: μία (1), β) Πρωτοδίκες: έντεκα (11), γ) Δικαστικοί Πάρεδροι: μηδέν (0), δ) Εισαγγελείς Πρωτοδικών: μία (1), ε) Αντεισαγγελείς Πρωτοδικών: μία (1), στ) Εισαγγελικοί Πάρεδροι: μία (1). Οι οργανικές θέσεις των δικαστικών υπαλλήλων του Πρωτοδικείου Λασιθίου ανέρχονται σε τριάντα τέσσερις (34).

μγ) Στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου (πρώην Νομός Ρεθύμνου) διατηρούνται το Πρωτοδικείο Ρεθύμνης, ως κεντρική έδρα και η Εισαγγελία Πρωτοδικών, με έδρα το Ρέθυμνο. Στην περιφέρεια του Πρωτοδικείου Ρεθύμνης εμπίπτουν οι Δήμοι της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου. Το Ειρηνοδικείο Ρεθύμνης καταργείται. Οι οργανικές θέσεις των υπηρετούντων εκεί δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών και δικαστικών υπαλλήλων μεταφέρονται στο Πρωτοδικείο Ρεθύμνης.

Οι οργανικές θέσεις δικαστών και εισαγγελέων του Πρωτοδικείου Ρεθύμνου ορίζονται ως ακολούθως: α) Πρόεδροι Πρωτοδικών: δύο (2), β) Πρωτοδίκες: έντεκα (11), γ) Δικαστικοί Πάρεδροι: μηδέν (0), δ) Εισαγγελείς Πρωτοδικών: μία (1), ε) Αντεισαγγελείς Πρωτοδικών: δύο (2). Οι οργανικές θέσεις των δικαστικών υπαλλήλων του Πρωτοδικείου Ρεθύμνης ανέρχονται σε τριάντα πέντε (35).

νβ) Στην Περιφερειακή Ενότητα Χανίων (πρώην Νομός Χανίων) διατηρούνται το Πρωτοδικείο Χανίων, ως κεντρική έδρα και η Εισαγγελία Πρωτοδικών, με έδρα τα Χανιά. Στην περιφέρεια του Πρωτοδικείου Χανίων εμπίπτουν οι Δήμοι της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων. Τα Ειρηνοδικεία Χανίων και Βάμου καταργούνται. Οι οργανικές θέσεις των υπηρετούντων εκεί δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών και δικαστικών υπαλλήλων μεταφέρονται στο Πρωτοδικείο Χανίων. Ως περιφερειακή έδρα του Πρωτοδικείου Χανίων ορίζεται ο Βάμος, στην κατά τόπο αρμοδιότητα του οποίου εμπίπτουν οι Δήμοι Αποκορώνου, Σφακίων και Γαύδου.

Οι οργανικές θέσεις δικαστών και εισαγγελέων του Πρωτοδικείου Χανίων ορίζονται ως ακολούθως: α) Πρόεδροι Πρωτοδικών: δύο (2), β) Πρωτοδίκες: είκοσι δύο (22), γ) Δικαστικοί Πάρεδροι: δύο (2), δ) Εισαγγελείς Πρωτοδικών: δύο (2), ε) Αντεισαγγελείς Πρωτοδικών: τρεις (3). Οι οργανικές θέσεις των δικαστικών υπαλλήλων του Πρωτοδικείου Χανίων ανέρχονται σε πενήντα εννέα (59).

2. Οι έδρες και οι περιφέρειες των εφετείων ορίζονται ως εξής:

γ) Εφετείο Ανατολικής Κρήτης, με έδρα το Ηράκλειο. Στην περιφέρεια του Εφετείου Ανατολικής Κρήτης εμπίπτουν οι περιφέρειες των Πρωτοδικείων Ηρακλείου και Λασιθίου.

ιδ) Εφετείο Κρήτης, με έδρα τα Χανιά. Στην περιφέρεια του Εφετείου Κρήτης εμπίπτουν οι περιφέρειες των Πρωτοδικείων Χανίων και Ρεθύμνης.

Το συνολικό πλάνο

Επίσπευση του χρόνου έκδοσης των πολιτικών και ποινικών αποφάσεων, από τα 4 χρόνια (1.482 ημέρες) που απαιτούνται σήμερα στα 2,5 χρόνια (900 ημέρες)

Με το νομοσχέδιο προβλέπεται η ενοποίηση του α’ βαθμού δικαιοδοσίας και η χωροταξική αναδιάρθρωση των δικαστηρίων, επιχειρείται η επιδραστικότερη όλων μεταρρυθμιστική τομή καθώς εξορθολογίζει στη βάση του το δικαστικό σύστημα της ελληνικής πολιτείας.

Για πρώτη φορά, ο Δικαστικός Χάρτης της χώρας αναμορφώνεται ουσιαστικά, έχοντας πλέον ενοποιημένη, συγκεντρωμένη, αυξημένη ποιοτικά και ποσοτικά την πρωτοβάθμια δομή των δικαστών, με τρόπο που καθιστά πιο εύρυθμη, ταχύτερη και αποτελεσματική τη λειτουργία των δικαστηρίων της πρωτοβάθμιας, ποινικής και πολιτικής, ελληνικής Δικαιοσύνης».

Σε άλλο σημείο ο κ. Φλωρίδης, επισήμανε:

«Σήμερα, ενοποιούμε τους πρωτοβάθμιους δικαστές, με αναβάθμιση των ειρηνοδικών σε πρωτοδίκες, αφήνοντας πίσω μας την παρωχημένη, αντιπαραγωγική και αχρείαστη διάκριση τους. Στέλνουμε στην πρώτη γραμμή μάχης 1000 περίπου πρώην ειρηνοδίκες, οι οποίοι με κατάλληλη κατάρτιση θα μπορούν να κάνουν πλέον το σύνολο της δουλειάς των πρωτοδικών και να δικάζουν ταυτόχρονα ποινικές και πολιτικές υποθέσεις.

Έτσι με την ενοποίηση διπλασιάζεται η «δεξαμενή» των δικαστών και θα υπάρχουν πλέον συνολικά 2100 πρωτοδίκες , με καταλυτική επίδραση στην ταχύτητα έκδοσης των πρωτοβάθμιων αποφάσεων».

Από την πλευρά του ο Ιωάννης Μπούγας επισήμανε ότι ο νέος δικαστικός χάρτης αποτελεί μια τομή στο χώρο της Δικαιοσύνης με την οποία αλλάζει το δικαστικό σύστημα της χώρας.

Ο κ. Μπούγας, αναφέρθηκε διεξοδικά στο νέο καθεστώς που θα ισχύει από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο στη Δικαιοσύνη.

Η σημερινή κατάσταση

· Συνολικός χρόνος έκδοσης τελεσίδικης απόφασης στην Ελλάδα 1.482 ημέρες ενώ αντίστοιχος χρόνος στις χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης (CoE) οι 637.

· Λειτουργούν 154 ειρηνοδικεία και 63 πρωτοδικεία. Τα 63 από τα 154 ειρηνοδικεία λειτουργούν στις έδρες των 63 πρωτοδικείων. Συνολικά στον α’ βαθμό υπάρχουν 217 δικαστικοί σχηματισμοί.

· Οι συνολικά 916 Ειρηνοδίκες σε όλη την Ελλάδα δικάζουν μόνο αστικές υποθέσεις έως 20.000 €, ενώ δεν δικάζουν καθόλου ποινικές υποθέσεις (ιδίως από το 2019 που καταργήθηκαν τα πταίσματα με τον νΠΚ).

· Οι 1.200 Πρωτοδίκες δικάζουν αστικές υποθέσεις από 20.001€ και άνω, καθώς και όλες τις ποινικές υποθέσεις πρώτου βαθμού.

· Μία απόφαση ειρηνοδικείου κοστίζει κατά μέσο όρο 760 ευρώ, ενώ κάθε απόφαση πρωτοδίκη κοστίζει μόλις 380 ευρώ. Το κόστος διαμορφώνεται, σύμφωνα με του μισθούς των δικαστικών υπαλλήλων, τα λειτουργικά έξοδα και το χρόνο έκδοσης των δικαστικών αποφάσεων.

Βασικοί άξονες του νομοσχεδίου

· Ενοποίηση Πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας

· Διαμόρφωση Χωροταξικού Σχεδιασμού (Κεντρικές, Παράλληλες, Περιφερειακές Έδρες, Οργανικές Θέσεις, καταργήσεις μικρών σχηματισμών)

· Μεταφορά διαχειριστικών-διοικητικών αρμοδιοτήτων των Προϊσταμένων Δικαστών στο ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. (Ταμείο Χρηματοδοτήσεως Δικαστικών Κτιρίων)

Με την προτεινόμενη ενοποίηση του α’ βαθμού δικαιοδοσίας:

· Ορίζονται 56 κεντρικά Πρωτοδικεία και 7 παράλληλες έδρες αυτών.
Καταργούνται τα 63 Ειρηνοδικεία που βρίσκονται στις έδρες των 63 Πρωτοδικείων (56 Ειρηνοδικεία των κεντρικών εδρών και 7 Ειρηνοδικεία των παράλληλων εδρών). Τα κτίριά τους θα χρησιμοποιούνται ως χώροι του Πρωτοδικείου.

· Από τα εναπομείναντα 91 Ειρηνοδικεία, τα 48 αναβαθμίζονται σε περιφερειακές έδρες Πρωτοδικείου και τα υπόλοιπα 43 καταργούνται τελείως (κλείνουν και σαν κτίρια).

· Θα επέλθει διπλασιασμός των Δικαστών Πρώτου Βαθμού (περίπου 2.000 Δικαστές α’ βαθμού),

· Ταχύτερη διεκπεραίωση υποθέσεων

· Ισοκατανομή της ύλης

Ως προς τη χωροταξική διαμόρφωση των δικαστικών σχηματισμών, ανέφερε:

Βασικός κανόνας Ι: Ένα Κεντρικό Πρωτοδικείο για κάθε Περιφερειακή Ενότητα (πρώην νομός)

Βασικός Κανόνας ΙΙ: Σύνορα και νησιά για εθνικούς λόγους δεν επηρεάζονται

Στις Περιφερειακές Ενότητες όπου υπάρχουν 2 ή 3 Πρωτοδικεία, οι έδρες των Πρωτοδικείων (πλην της κεντρικής) μετατρέπονται σε παράλληλες με πλήρη καθ’ ύλην αρμοδιότητα. Συγκεκριμένα, στις Περιφερειακές Ενότητες:

α) Μεσσηνίας (παράλληλη έδρα η Κυπαρισσία)
β) Λακωνίας (παράλληλη έδρα το Γύθειο)
γ) Ηλείας (παράλληλη έδρα η Αμαλιάδα)
δ) Αχαΐας (παράλληλες έδρες το Αίγιο και τα Καλάβρυτα) ε) Αιτωλοακαρνανίας (παράλληλη έδρα το Μεσολόγγι) στ) Βοιωτίας (παράλληλη έδρα η Θήβα)

Στις περιφερειακές Ενότητες:
α) Έβρου διατηρούνται όπως είναι σήμερα τα Πρωτοδικεία Αλεξανδρούπολης και Ορεστιάδας,
β) Πέλλας διατηρούνται όπως είναι σήμερα τα Πρωτοδικεία Έδεσσας και Γιαννιτσών,
γ) Κυκλάδων διατηρούνται όπως είναι σήμερα τα Πρωτοδικεία Σύρου και Νάξου και
δ) Δωδεκανήσου διατηρούνται όπως είναι σήμερα τα Πρωτοδικεία Ρόδου και Κω.

· Οι οργανικές θέσεις Δικαστών, Εισαγγελέων και δικαστικών υπαλλήλων κάθε περιφερειακής ενότητας, μεταφέρονται στο Κεντρικό Πρωτοδικείο.

· Στις Παράλληλες Έδρες εξακολουθεί να δικάζεται το σύνολο των υποθέσεων, όπως σήμερα.

· Στις Περιφερειακές Έδρες δικάζονται α) όλες οι αστικές υποθέσεις αρμοδιότητας Μονομελούς Πρωτοδικείου (Τακτική- Ειδική διαδικασία) που αποτελούν το 80% της δικαστικής ύλης, β) όλες οι ποινικές υποθέσεις αρμοδιότητας Μονομελούς Πλημμελειοδικείου με την προϋπόθεση να υπάρχει κατάλληλη υποδομή (κυρίως αίθουσες ακροατηρίων).

Περιφέρεια αττικής (Αθήνα και Πειραιάς)

Στην Αθήνα το Πρωτοδικείο «σπάει» στα δυο. Ειδικότερα,

· Τίθεται σε εφαρμογή ο διαχωρισμός του Πρωτοδικείου Αθηνών (υπό ενιαία διοίκηση) σε Ποινικό, που θα στεγαστεί στην Ευελπίδων, και Πολιτικό με έδρα στη Λουκάρεως, στο κτίριο που στεγάζονται σήμερα το Ειρηνοδικείο Αθηνών και τμήμα του Πρωτοδικείου.

· Στην Αθήνα θα λειτουργήσουν από 16/9/2024 τρία περιφερειακά Πρωτοδικεία με έδρες το Μαρούσι, το Κορωπί και το Περιστέρι με πλήρη αρμοδιότητα από 01/01/2026. Μέχρι τότε θα λειτουργούν ως περιφερειακές έδρες Πρωτοδικείων με την καθ’ ύλην αρμοδιότητα των πρώην Ειρηνοδικείων (20.000 ευρώ). Αντίστοιχα στον Πειραιά θα λειτουργήσουν δύο περιφερειακά Πρωτοδικεία με έδρα την Καλλιθέα και τα Μέγαρα.

Επετηρίδα

· Δημιουργία παράλληλης ειδικής επετηρίδας όπου οι Ειρηνοδίκες -δικαστές πρώτου βαθμού πλέον – εξελίσσονται έως τον βαθμό του Προέδρου Πρωτοδικών.

· Από την ειδική επετηρίδα προβλέπεται, κατόπιν αίτησής του, η μετακίνηση δικαστή (πρώην ειρηνοδίκη) στο τέλος της γενικής επετηρίδας μετά από θέσπιση συγκεκριμένων κριτηρίων, αξιολόγηση και απόφαση του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου.

· Μισθολογικά, όλοι λαμβάνουν τον ίδιο μισθό με τους συναδέλφους τους της γενικής επετηρίδας, ανάλογα με τα έτη υπηρεσίας στο δικαστικό σώμα.

· Καταργείται η κατεύθυνση Ειρηνοδικών στην Εθνική Σχολή Δικαστών και στο εξής προκηρύσσονται εξετάσεις αποκλειστικά για παρέδρους Πρωτοδικείου.

· Όλοι οι Ειρηνοδίκες θα επιμορφωθούν στην ΕΣΔι (ιδίως σε ζητήματα ποινικού δικαίου), προκειμένου να είναι έτοιμοι για τα νέα τους καθήκοντα.

Ως προς τα καθήκοντα των προϊσταμένων δικαστηρίων

· Οι υποχρεώσεις του προϊσταμένου ενός Δικαστηρίου διακρίνονται στις υπηρεσιακές-δικαιοδοτικές (ανάθεση υπηρεσιών στους δικαστές, γραμματείς, πειθαρχικά κλπ) και διοικητικές-διαχειριστικές (συντήρηση κτιρίων, προμήθειες κλπ)

· Προβλέπεται η αποδέσμευση των προϊσταμένων από τα διαχειριστικά τους καθήκοντα και η αποκλειστική τους ενασχόληση με τα υπηρεσιακά- δικαιοδοτικά

· Διοικητικά-διαχειριστικά καθήκοντα αναλαμβάνει το ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. σε έκαστη Εφετειακή περιφέρεια, πάντα υπό την εποπτεία του Συμβουλίου Διευθύνσεως του κάθε δικαστικού σχηματισμού.