 |
 |
 |
Η τοιχογραφία βρίσκεται στο βόρειο άκρο του ανατολικού τοίχου στον εσωνάρθηκα του ιερού ναού των αγίων Αποστόλων στη Θεσσαλονίκη.
Η σύνθεση είναι αρκετά κατεστραμμένη, όμως αποτελεί σταθμό στην ιστορία της εικονογράφησης του αγίου Δημητρίου. Στο κάτω μέρος η τοιχογραφία είναι ελλιπής, πράγμα που εξηγείται ως εξής: η εκκλησία είχε μεταβληθεί σε τζαμί και το τόξο του ανοίγματος έπαθε ζημιά, παρασύροντας μέρος της τοιχογραφίας, στο κάτω μέρος της απεικόνισης του αγίου Δημητρίου και των στρατιωτών. Η τοιχογραφία, ως προς τη σύνθεση των προσώπων, παρουσιάζει αναμφισβήτητη σχέση με τη γνωστή “Έκφραση” του Ιωάννου ή Μάρκου του Ευγενικού (1ο ήμισυ 15ου αι.0, που περιγράφει την εικόνα του μαρτυρίου του Αγίου Δημητρίου.
Όμως, στην εξεταζόμενη τοιχογραφία έχουμε αντίθετη παρουσίαση:ο άγιος Δημήτριος στηρίζει το δεξί του χέρι και υψώνει το αριστερό. Στο κείμενο του Ευγενικού η σκηνή του μαρτυρίου περιγράφεται αντίστροφα, πράγμα που αποτελεί και την ορθή θέση. Ο άγιος Δημήτριος δέχτηκε τους λογχισμούς στη δεξιά πλευρά, όπως και ο Ιησού πάνω στο Σταυρό. Ότι ο Ιησούς δέχτηκε τους λογχισμούς στη δεξιά πλευρά εξάγεται από τ’ απόκρυφα κείμενα, αν και ο ευαγγελιστής Ιωάννης, ο μόνος που αναφέρει το γεγονός, δεν ομιλεί σαφώς γι’ αυτό (Ιω. 19,34).
Αντιστροφή της σύνθεσης έχουμε; α) στο ναό των αγίων Αποστόλων στη Θεσ/νίκη και β) στη Μητρόπολη του Μυστρά, αφιερωμένη στον άγιο Δημήτριο. Αιτία στο στο 1ο μνημείο, σύμφωνα με την εξήγηση του καθηγητή Ανδρέα Ξυγγόπουλου, είναι για να μην παριστάνεται ο άγιος Δημήτριος με τα νώτα στραμμένα προς την παραπλεύρως εικόνα της Παναγίας, βρεφοκρατούσας εν προτομή. Στο 2ο μνημείο, σύμφωνα πάλι με την εξήγηση του καθηγητού, αυτό συμβαίνει για να μην εικονιστεί ο μάρτυς με τα νώτα στραμμένα προς το ιερό, πλησίον του οποίου βρίσκεται η παράσταση.
Σύμφωνα με την “Έκφραση” του Ευγενικού, υπήρχε ακόμη ένας στρατιώτης, που στην τοιχογραφία του ναού των αγίων Αποστόλων δεν εικονίζεται. Κατά τον Ξυγγόπουλο, αυτό συμβαίνει λόγω της έλλειψης χώρου στο συγκεκριμένο μνημείο. Ο στρατιώτης εκείνος, σύμφωνα με την έκφραση μετανόησε και δε θέλησε να λογχήσει τη μακάρια πλευρά του αγίου Δημητρίου.
Αξίζει ν’ αναφερθούμε και σε μια εικόνα του Εμμανουήλ Τζάνε (Μουσείο Λοβέρδου) στην οποία απεικονίζεται η ψυχή του αγίου Δημητρίου ως βρέφος να βρίσκεται στα χέρια του αγγέλου κατερχόμενου εξ’ ουρανού.
Στην τοιχογραφία του ναού των αγίων Αποστόλων η απόδοση της τραγικής πραγματικότητας γίνεται μ’ ελληνιστική ευγένεια με στοιχεία, όμως, συγκρατημένα που δε συναντιώνται σε μνημεία της Μακεδονίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περιγραφή/απεικόνιση του Λούπου, υπηρέτη του αγίου Δημητρίου, όπου διαφαίνεται η πάλη των αισθημάτων στο πρόσωπό του, σύμφωνα πάντα και με την περιγραφή του Ευγενικού. Φόβος στη σκέψη της φυγής, από την οποία ,όμως, τον αποτρέπει η αγάπη προς τον κύριό του. Όλα τα παραπάνω αποδίδονται με τρόπο λεπτό και διακριτικό. Λέγεται ότι ο Άγιος Δημήτριος έχρισε με το αίμα του τον Λούπο και κατόπιν αυτός, έπραττε πολλά θαύματα – μέσω αυτού – στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Μαθεύτηκε αυτό από τον ηγεμόνα της πόλης, ο όποιος συνέλαβε τον Λούπο και αμέσως τον φόνευσε.
*Ιωάννα Κρητσωτάκη – Δρακωνάκη, θεολόγος, πιστοποιημένη εκπαιδευτικός στη «Διαπολιτισμική και Συμπεριληπτική Εκπαίδευση» από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και στη “Διοίκηση και Οργάνωση Εκπαιδευτικών μονάδων” μεταπτυχιακή φοιτήτρια ΕΚΠΑ με ειδίκευση στη «Σχολική Θρησκευτική Αγωγή».
- Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Κρήτη, την Ελλάδα και όλο τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, με εγκυρότητα και αξιοπιστία, στο cna.gr
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Facebook
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Twitter
- Ακολουθήστε το cna.gr στο YouTube
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Instagram
