 |
 |
Μια πόλη μαγική, θα ήταν ίσως ο πιο ταιριαστός τίτλος για το 4ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων, με πρωταγωνιστές συγγραφείς, ανθρώπους του βιβλίου, μεταφραστές, όλους όσοι πίστεψαν ότι τα βιβλία μπορούν να κάνουν τη ζωή μας καλύτερη, να ανοίξουν δρόμους που δεν φανταζόμαστε, να ενώσουν τη μυθοπλασία με το θέατρο και τη μουσική, να προβληματίσουν για έναν καλύτερο, πιο οικολογικά ευαίσθητο κόσμο.
Αυτό ήταν, άλλωστε, και το θέμα του φετινού Φεστιβάλ Βιβλίου στην πιο όμορφη άκρη της Ελλάδας, με τον χαρακτηριστικό τίτλο “Το Σπίτι μας, ο πλανήτης” καταφέρνοντας να ανοίξει συζητήσεις που δεν σταμάτησαν στα όρια των κατάμεστων από κόσμο αιθουσών αλλά συνεχίστηκαν στα εστιατόρια, με τη συνοδεία κρασιού, όπως οι παλιοι δειπνοσοφιστές, επιβεβαιώνοντας ότι η ζωή και τα βιβλία είναι ένα. Κυρίως, όμως, οι συζητήσεις άνοιξαν δρόμους που συνεχίζονται πέρα από τα όρια της Ελλάδας. Γιατί η αλήθεια είναι ότι ο διεθνής πλέον αυτός θεσμόςτου Φεστιβάλ Βιβλίου Χανιών έχει καταφέρει να ξεπεράσει το στοίχημα με τον εαυτό του και να γίνει ένα πρότυπο για άλλα φεστιβάλ που θα μπορούσαν να έχουν γίνει τόσα χρόνια και έμειναν στα χαρτιά αποδεικνύοντας πως μια πόλη μπορεί να καταστεί ο δίαυλος για να φτάσει το βιβλίο στα άκρα του κόσμου. Το μήνυμα που βγήκε από όλες τις συζητήσεις με διεθνώς αναγνωρισμένα ονόματα και Έλληνες συγγραφείς που σπάνια πια ακούγονται, πόσο μάλλον, τιμώνται από την Πολιτεία-πόσο συγκινητική η στιγμή της βράβευσης του Τίτου Πατρίκιου, πόσο ωραίο να ακους τα λαγαρά Ελληνικά του Παντελή Μπουκάλα να κρατούν για ώρες συγκεντρωμένο το κοινό!- είναι ότι το βιβλίο είναι ένας ζωντανός οργανισμός που πάλλεται και όταν βρει τους κατάλληλες οραματιστές μπορεί και δημιουργεί έναν χώρο συζήτησης και ελπίδας.
Γι αυτό και ο δήμαρχος Χανίων Παναγιώτης Σημανδηράκης εκφράζοντας τον Δήμο Χανίων που είναι ο κεντρικός διοργανωτής μαζί με την Περιφέρεια Κρήτης έδωσε την υπόσχεση ότι το Φεστιβάλ θα συνεχιστεί ανεξαρτήτως της διάδοχης κατάστασης αφού έχει καταφέρει να επιβληθεί στις συνειδήσεις του κοινού. Ειδικά φέτος το φεστιβάλ μεγάλωσε, γιγαντώθηκε σχεδόν, έφτασε να έχει 120 εκδηλώσεις, αριθμό-ρεκόρ για φεστιβάλ βιβλίου, με μεγάλο αριθμό καλεσμένων από όλο τον κόσμο και μια διευθυντική ομάδα- Μανώλης Πιμπλής, Κυριακή Μπειόγλου, Βασίλης Κιμούλης, Παυλίνα Μάρβιν- που ξεπέρασε πραγματικά εαυτόν. Επειδή, όμως, το φεστιβάλ δεν είναι κάτι ασαφές αλλά οι άνθρωποι που συμμετέχουν σε αυτό, ποιος, αλήθεια, αντιστάθηκε στην ωραία διάλεξη του Παντελή Μπουκάλα ο οποίος ξεδίπλωσε την ιστορία των Δημοτικών Τραγουδιών σε μια γεμάτη από κόσμο αίθουσα, στο Μεγάλο Αρσενάλι, ποιοι δεν πείστηκαν από το πάθος του Γιάννη Μακριδάκη όταν μίλησε για την Οικολογία έχοντας ακόμα μαυρισμένα χέρια από τις φωτιές στη Χίο, ποιος δεν αφέθηκε στη γοητεία του σημαντικότερου συγγραφέα της Κούβας σήμερα, Λεονάρντο Παδούρα στην όλο ζωντάνια συζήτηση με τον μεταφραστή του, Κώστα Αθανασίου και τον Γρηγόρη Μπέκο στην εκδήλωση που οργάνωσαν οι εκδόσεις Καστανιώτες μαζί με το ΛΕΑ, ποιος δεν κράτησε σημειώσεις από όλα όσα είπε η πιο αναγνωρισμένη συγγραφέας της Αργεντινής Κλαούντια Πινιέιρο μαζί με τη Μικέλα Χαρτουλάρη για τα βιβλία της (συνδιοργάνωση εκδήλωσης Φεστιβάλ ΛΕΑ και εκδόσεις Carnivora. ; Και όλα αυτά ήταν απλώς μερικές από τις πολύπλευρες όψεις ενός Φεστιβάλ που είχε τόσο μεγάλα αφιερώματα, όπως αυτό για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μανόλη Αναγνωστάκη, όσο και ξεσηκωτικές συναντήσεις όπως αυτή του τραγουδοποιού Παύλου Παυλίδη με τον φιλόλογο και επίσης τραγουδοποιό Θωμά Κοροβίνη αλλά και περίοπτους ακαδημαικούς και Πανεπιστημιακούς όπως Τον Ουίλιαμ Στρέμπελ, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Μίντσιγκαν ο οποίος συνομίλησε με τον Γιάννη Δούκα για το καταφύγιο της λογοτεχνίας, για όλες αυτές τις ρευστές και χαμενες φωνές και ταυτότητες της Ανατολικής Μεσογείου μέχρι πιν από περίπου έναν αιώνα.
Ένα κατεξοχήν μεσογειακό λιμάνι είναι και τα Χανιά, ανοιχτό στα νέα μηνύματα που κατέγραψε το φεστιβαλ, με τους ξένους συγγραφείς, όπως η συγγραφέας της βιογραφίας του Μίλαν Κούντερα, Φλοράνς Νουαβίλ, να δηλώνουν “μαγεμένοι” από έναν θεσμό που είναι πια αναγνωρίσιμος και πέρα από τα σύνορα, σε ένα ιδανικό ντεκόρ για να μιλήσει κανείς για τα βιβλία που μας παθιάζουν και μας αλλάζουν τη ζωή. Ακόμα και οι αίθουσες, όπου λάμβανε χώρα το φεστιβάλ, μαρτυρούσαν αυτό το παλίμψηστο της ιστορίας που φέρουν κτήρια όπως το Μεγάλο Αρσενάλι ή αλλιώς Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου στην πιο όμορφη γωνιά του παλιού Ενετικού Λιμανιού. Τοξωτές είσοδοι, ψηλά ταβάνια, περίτεχνα υπόστεγα και μια στιβαρή κατασκευή με λαξευμένους ψαμμόλιθους έφερναν στο νου εικόνες από τότε που εδώ ανέβαιναν εδώ τον 19ο αιώνα θεατρικές παραστάσεις (από τις πρώτες στην Ελλάδα) ή όταν το οίκημα φιλοξενούσε τις βασανισμένες ψυχές λειτουργώντας ως νοσοκομείο το 1923.
Σήμερα πλήρως ανακατασκευσμένο το Μεγάλο Αρσενάλι ήταν το επίκεντρο των εκδηλώσεων, μαζί με τις αίθουσες “Μίκης Θεοδωράκης”, στο απέναντι κτήριο πάνω στο οποίο προβάλλονταν σε Video wall οι μορφές των τιμωμενων συγγραφέων των ξένων χωρών. Τα δυο κτήρια χώριζε μια εμβληματική πλατεία με πλακόστρωτο ενώ συνδετικός κρίκος, ήταν η περίφημη σκάλα της οδού Αγίου Μάρκου, που διέτρεχε το Μεγάλο Αρσενάλι, παραπέμποντας άμεσα στο ιταλικό παρελθόν της πόλης. Πληθωρικό το πρόγραμμα, όπως και οι ιστορικές αναφορές των Χανίων, ο κοσμοπολιτισμός, οι μνήμες, οι όμορφες εικόνες και οι νοσταλγικές στιγμές. Δεν ξέρω αν μπορεί με τίποτα να συγκριθεί με την εικόνα του ήλιου που χανόταν πίσω από τη σκάλα του Αγίου Μάρκου με ένα καραβάκι να δίνει το σήμα ενός φανταστικού ιμπρεσιονιστικού πίνακα ως μοναδικό ταμπλό βιβαν την ώρα που η Ιωάννα Μπουραζοπούλου αντάλλασσε απόψεις με συντονίστρια τη Μαρίνα Αρετάκη με τον Νίκο Μάντη για την αγάπη για τη λογοτεχνία που γίνεται εμμονή και για ιστορίες βγαλμένες από το παρελθόν για τους καιρούς που ζούμε. Δυο συγγραφείς με δυναμική σφραγίδα που έχουν μετατρέψει τη λογοτεχνία του φανταστικού σε άξια αναφοράς και προφητικής ενατένισης του μέλλοντος.
Μια λογοτεχνία για το σήμερα με σημειολογικές προεκτάσεις είναι αυτή που γράφει ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης, ο οποίος συνομίλησε με τον Γιάννη Μπασκόζο για την αγωνία του πεζογράφου στην Ελλάδα του σήμερα και το βιβλίο του “Θα πέσει η Νύχτα” ή το γλαφυρό ταξίδι στις πιο απρόσμενες ιστορίες της νεοελληνικής πραγματικότητας που έκανε ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης με τον Γιάννη Πανταζόπουλο-και ας το ρολόι έδειχνε ήδη δέκα το βράδυ, δεν έφυγε κανείς. Ήταν απλώς η αρχή για όλα όσα ακολούθησαν με συζητήσεις με ρακές στο στέκι του εστιατορίου “Αντιγόνη”, με τις βάρκες να δίνουν τη δική τους μάχη με τον αέρα και τις θαλάσσιες χελώνες να τραβάνε το βλέμμα των περαστικών. Πανταχού παρών και τα πάντα πληρών ο Παντελής Μπουκάλας με τη συμμετοχή σε διαφορετικές εκδηλώσεις και δίνοντας δυναμικά το σύνθημα: «Για να εγερθούμε άλλη μια φορά στο μπόι της ομορφιάς μας», που μάλλον εξέφραζε τη λογική όλου του φεστιβάλ. Είναι ο ίδιος που ξεδίπλωσε, σε ειδική τιμητική εκδήλωση, τη μακρά πορεία του στα γράμματα εξηγώντας την ειδική του σχέση με το δημοτικό τραγούδι-ακολούθησε και μια ωραία μουσική συνεύρεση στη Σκάλα με τους μουσικούς Γιάννη Χίνο και Αλέξανδρο Ιερωνυμίδη.
Όσον αφορά το νεοεισαχθέν πρωινό πρόγραμμα, που εστίασε σε μια σειρά από συζητήσεις, πολύ ενδιαφέρον είχε η στρογγυλή τράπεζα που ήταν αφιερωμένη στην περιπέτεια της μετάφρασης με τη συμμετοχή των μεταφραστών Κατερίνας Ηλιοπούλου, Παναγιώτη Κεχαγιά, Ντέιβιντ Κόνολι, Κατερίνας Σχινά, Δήμητρας Δότση, Σωτήρη Σουλιώτη, Κώστα Αθανασίου, Αλεξάνδρας Μπούχλερ, Δανάης Σιώζου. Μεγάλο ενδιαφέρον και η στρογγυλή τράπεζα για το πώς πολιτεύεται η λογοτεχνία με τους Γιάννη Δούκα, Βασιλική Πέτσα, Νίκο Μάντη και Νίκο Ειρηνάκη. Επίσης, σημαντική θέση στο φεστιβάλ φαίνεται να είχε φέτος το θέατρο με την ενδιαφέρουσα συζητήση που διοργανώθηκε με αφορμή το λεύκωμα για την επέτειο των 50 χρόνων του ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης με τον επιμελητή της έκδοσης και επίκουρο καθηγητή του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πατρών, Αντώνη Βολανάκη να συνομιλεί με τον επίκουρο καθηγητή Μανώλη Σειραγάκη για τον απίστευτο πλούτο του θεατρικού αρχείου. Πολύ συγκινητική και η εκδήλωση για τον Στάθη Λιβαθινό με τον σκηνοθέτη να μιλάει όρθιος και γεμάτος πάθος για το τι σημαίνει θέατρο και αφοςσίωση στη σκηνή. Αλλά επειδή, σε αντίθεση με ο,τι λέγεται, το Φεστιβάλ λαμβάνει υπόψη την κρητική του ταυτότητα, ήταν ωραία η παρουςσίαση εκδοτών από την Κρήτη με τη δημόσια, μετά από χρόνια εμφάνιση, του Τέο Ρόμβου. Φυσικά, δεν έλειψαν και τα απρόβλεπτα όπως οι αντιδράσεις των ακτιβιστών που συγκεντρώθηκαν κατ’αρχάς έξω από την αίθουσα Μίκης Θεοδωράκης ενώ στη συνέχεια ζήτησαν και έκαναν παρέμβαση στο πάνελ για την οικολογία που είχε ως κύριους ομιλητές την Ντόρα Μπακογιάννη και τον Γιώργο Σταθάκη. Αρκετοί, μάλιστα, από τους τοπικούς παράγοντες υποστήριξαν ότι δεν επιτρέπεται παρουςσία πολιτικών σ’ ένα φεστιβάλ βιβλίου αλλά οι διοργανωτές θεώρησαν ότι πρόκειται για ένα Φεστιβάλ Λόγου και η ανταλλαγή απόψεων είναι πάντοτε γόνιμη, χωρίς αποκλεισμούς.
Κατά τα άλλα, αυτό που μένει από το Φεστιβάλ είναι οι εικόνες που κουβαλάει κανείς από την Κρήτη σαν θησαυρό, τα νέα παιδιά να περίμεναν στωικά στην ουρά για μια υπογραφή από τους αγαπημένους τους συγγραφείς ενώ άλλα έκαναν τα πάντα ως εθελοντές για να μας κρατούν ευχαριστημένους, τα παλαιστινιακά μαντίλια που φορούσε ο κόσμος στην ωραία συζήτηση της Δανάης Σιώζου Καρίμ Κατάν, ο ενθουσιασμός από τους μαθητές που συμμετείχαν στις δράσεις των σχολείων, το χάζεμα των περαστικών μπροστά στον τεράστιο πάγκο με τα βιβλία που είχε στηθεί στο Μίκης Θεοδωράκης, οι κρυμμένες ρακές που επιστρατεύονταν προς πάσα χρήση, οι αγκαλιές και ο ενθουσιασμός, και η υπόσχεση πως ο,τι και να γίνει, όσο και αν η Κρήτη ακούγεται τελευταία για λάθος λόγους, θα υπάρχει το φεστιβάλ βιβλίου για να ενώνει, να φέρνει τις λέξεις και τους ανθρώπους πιο κοντά και να επιβεβαιώνει τους στίχους του τιμώμενου φέτος Τίτου Πατρίκιου «ο πόνος να ναι πρόσκαιρος και η αγάπη να να αιώνια».
- Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Κρήτη, την Ελλάδα και όλο τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, με εγκυρότητα και αξιοπιστία, στο cna.gr
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Facebook
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Twitter
- Ακολουθήστε το cna.gr στο YouTube
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Instagram
