ΕΚΟΥΣΙΑ ΠΛΑΝΗ

Τέχνη και πολιτική στο ΚΚΕ

Θυμάμαι τον αειθαλή Μάνο Κατράκη στα 72 χρόνια του να ενσαρκώνει τον Χριστόφορο Κολόμβο και να σκαρφαλώνει ζωηρά σε μια ανεμόσκαλα στο Ηρώδειο το καλοκαίρι του 1980 βροντοφωνάζοντας αλλόφρων και ερμηνεύοντας ιδανικά τον καζαντζακικό ήρωα.

Θυμάμαι και τα ευκαιριακά πολιτικά ζιγκ ζαγκ του Μίκη Θεοδωράκη, τη δράση του με την ΕΔΑ, το ΚΚΕ, τη μητσοτακική Νέα Δημοκρατία, τη «Σπίθα» και εντέλει το τηλεγράφημα προς το Σαμαρά «Αγαπητέ μου Αντώνη, πανηγυρίζω κι εγώ μαζί σου τη θριαμβευτική σου νίκη που διανοίγει μια νέα προοπτική για την Ελλάδα μας! Με αγάπη, δικός σου, Μίκης». Δεν ξεχνώ την πολιτικώς προσφυή υπεκφυγή του αείμνηστου Χαρίλαου Φλωράκη, όταν ρωτήθηκε για τις προηγηθείσες ιστορικά άνευ χαρτοφυλακίου επιλογές του Θεοδωράκη, απαντώντας κάπως έτσι: «Δεν ξέρω τι λέει ο Μίκης πολιτικά, ξέρω ότι είναι μεγάλος καλλιτέχνης», και είναι όντως, σύμφωνοι! Μου δημιουργούνται, όμως, απορίες, όπως: «Χρειάζεται να είναι κάποιος μεγάλος καλλιτέχνης, ώστε να του συγχωρούμε όλες τις υπέρ πατρίδος (ας πούμε) συνεπείς επιλογές του;» Η ΚΝΕ δεν καταφάσκει σε αυτό και συνεπώς ο Μίκης δεν παίζει πλέον στα φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή, διότι πώς αλλιώς θα φτιαχτεί «ένας κόσμος στο μπόι των ονείρων και των ανθρώπων», στον οποίο οι Κνίτες λυρικά δηλώνουν ότι προσβλέπουν. Έπρεπε, λοιπόν, να βρεθούν καλλιτέχνες, που δεν άλλαξαν την κομμουνιστική περπατησιά τους μέχρι το τέλος.

Έτσι, τίμησαν φέτος τον αείμνηστο Μάνο Κατράκη ως ένα μεγάλο κομμουνιστή καλλιτέχνη. Συμπεραίνουμε ότι το επίθετο «μεγάλος» εκλαμβάνει τον προσδιορισμό «κομμουνιστής καλλιτέχνης» οπωσδήποτε ως συμπαγή, αλλιώς έπρεπε να επιλέξουμε ανάμεσα στο ‘κομμουνιστής’ και στο ‘καλλιτέχνης’. Δεν ξέρω πόσους μεγάλους (ή μικρούς) «κομμουνιστές καλλιτέχνες» βρήκε το think (λέμε τώρα) tank του Περισσού, αλλά πολύ θα ήθελα να μάθω τα κριτήρια του τρίπτυχου προσδιορισμού «μεγάλος-κομμουνιστής-καλλιτέχνης» και για πόσα χρόνια κατάφεραν να προγραμματίσουν φεστιβαλικά αφιερώματα.

Η επόμενη απορία αφορά σε ένα σουρεαλιστικό ζήτημα ύψους: «Ποιο είναι το μπόι των ονείρων και των ανθρώπων;». Με κάτι τέτοιες παρλαπίπες παραμυθιάζουν τον συναισθηματικό και ιδεολόγο (νέο ή γέροντα) άνθρωπο, διότι η εκλογίκευση του θηρευόμενου στόχου καταλήγει σε μια παραληρηματική πομφόλυγα, εφόσον και ο Μπελογιάννης, που το δήλωσε στην απολογία του, ομοίως ήταν οιονεί μελλοθάνατος. Το ΚΚΕ στα τέλη της δεκαετίας του 1990 αποπειράθηκε να αναλάβει με φιλί της ζωής από γνωστές συνεργασίες που, δυστυχώς, δεν το γονιμοποίησαν ιδεολογικά.

Σε κάποιο άλλο σημείο της αφίσας τους οι νεολαίοι περηφανεύονται: «Συνεχίζουμε!» και εδώ βρίσκεται η επόμενη απορία μου: Τι συνεχίζουν άραγε; Την ζύμωση των αξιών της πολιτικής ζωής; Την συμβολή τους στην υλοποίηση μιας κομμουνιστικής κοινωνίας; Την (και μέσω των απολύσεων στις κομμουνιστικές τους επιχειρήσεις) επιτάχυνση της ακύρωσης του συνδικαλισμού σε ένα εγγύς μέλλον καθολικά αυτοαπασχολούμενων εργαζομένων; Δεν είμαι αντι-κομμουνιστής και σέβομαι την ιστορία του μακροβιότατου ΣΕΚΕ/ΚΚΕ, αλλά οι συνεχιστές της ιστορίας του επιλέγουν μιαν ανόητη, δηλαδή χωρίς νόημα, πολιτική στόχευση, εφόσον η συντήρηση ενός πολιτικώς παλαιολιθικού μάνατζμεντ, η ανεξέλικτη ιδεολογική εσωστρέφεια και η πολλαπλώς στείρα αυτοϊκανοποίηση με το χαμηλό ποσοστό, ως μπόι τουλάχιστον, δεν εμπνέει για να ονειρευτούμε ή μάλλον μας υποχρεώνει να αρκούμαστε μόνο σε ονειρώξεις.

Στη δημοσκόπηση της ALCO (Το Ποντίκι, φ. 4.9.14: σ. 19-21) το ΚΚΕ φέρεται ως 4ο κόμμα, με 5% και με συσπείρωση 93%. Η έντονη συσπείρωση των ψηφοφόρων του εξηγείται, εφόσον το ΚΚΕ αποτελεί γι’ αυτούς τον ακίνητο ιδεολογικό πόλο απέναντι στην ρηχή κοίτη του Ποταμιού, στην γκανγκστερική μονολιθικότητα της Χ.Α. και στην σάπια ρίζα της Ελιάς.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα οφείλει να συμβάλει στην αρραγή παρουσία του Ενιαίου Κοινωνικού Μετώπου, να προσεταιρισθεί έναν ευέλικτο αντιευρωπαϊσμό και να ενισχύσει την εκλογική δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ. Η Αριστερά θα γινόταν ακαταμάχητη, το ασφαλώς αντι-κομμουνιστικό ΠΑΣΟΚ δεν θα βολευόταν να στεγαστεί σε ένα τέτοιο χώρο, ενώ συνάμα το ΚΚΕ θα είχε την ευκαιρία να αποδείξει το πολιτικό σθένος του αναδεικνύοντας υπουργούς σε καίρια πόστα. Αυτό όμως μάλλον δεν είναι ζητούμενο για το ΚΚΕ, που συνεχίζει, πάντα στα μέτρα που έχει ο νανισμός της πολιτικής πραγματικότητάς του και των ονειρικών επιδιώξεών του, να ψάχνει πεισματικά και ανυποχώρητα για συμπαγείς προσδιορισμούς στις ανύπαρκτες πολιτικές συνεργασίες του. Πώς να βρεθεί, άραγε, ένας «μεγάλος κομμουνιστής ηγέτης» για να τους φωτίσει κυριολεκτικά σωστά, ώστε να μη βλέπουν την κομμουνιστική σκιά τους σαν θεόρατο μπόι ή, έστω απλώς, για να τους ξυπνήσει από το …όνειρο;

Κώστας Θεολόγου

Ο Κώστας Θεολόγου είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Ιστορίας και Φιλοσοφίας του Πολιτισμού και Διευθυντής του Τομέα Ανθρωπιστικών, Κοινωνικών Επιστημών και ΔΙκαίου στη Σχολή ΕΜΦΕ του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1960 και αποφοίτησε από το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Σπούδασε Νομικά και Πολιτική Επιστήμη στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης (Paris-I, Pantheon Sorbonne) στην Κοινωνική Ιστορία και Κοινωνική Θεωρία με τον Jean-Marie Vincent, εισηγητή της Σχολής της Φραγκφούρτης στη Γαλλία. Το διδακτορικό δίπλωμά του από τον Τομέα Ανθρωπιστικών, Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου της Σχολής Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών του ΕΜΠ (2006) εστιάζει στις κοινωνικές ταυτότητες και στην Κοινωνιολογία του Πολιτισμού σε πολυεθνικά αστικά περιβάλλοντα. Διδάσκει σε προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και σε άλλα πανεπιστήμια. Έχει διδάξει στην τριτοβάθμια ιδιωτική και στη δευτεροβάθμια δημόσια εκπαίδευση. Έχει δημοσιεύσει μονογραφίες, μεταφράσεις, συγγράμματα και έχει επιμεληθεί σημειώσεις μαθημάτων για διδακτικές ανάγκες. Έχουν δημοσιευθεί ή βρίσκονται υπό έκδοση εργασίες του (άρθρα ή κεφάλαια) σε ξενόγλωσσα και ελληνικά περιοδικά ή συλλογικούς τόμους. Κριτικά σχόλιά του για νέες εκδόσεις έχουν δημοσιευθεί στα περιοδικά Εντευκτήριο, Διαβάζω, Το Δέντρο, Οδός Πανός κ.α. Κείμενά του βρίσκονται επίσης στα περιοδικά Αντί, Μουσική, Άρδην, Νέμεσις και στις εφημερίδες Μακεδονία, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Η Αυγή, Τα Νέα κ.α.

Σχετικά άρθρα

Back to top button